Kızılhisar Bardağı Yapım Süreci
1. Toprak Temini
Kızılhisar Bardağı’nın yapımı öncelikle toprağın kazılmasıyla başlar. Bardağın hammaddesi olan toprak, Serinhisar merkeze 5 km uzaklıkta bulunan Karabastı mevkiinden çıkarılan kırmızı yağlı toprak ile Serinhisar merkeze 2 km uzaklıkta bulunan Kumlu mevkiinden çıkarılan kırmızı killi toprağın birleşiminden oluşur. Kırmızı toprak yağlı olduğu için tek başına kullanıldığında bardak kısa süre içinde çatlayıp yarılmaktadır bu yüzden karıştırılarak kullanılmaktadır. Toprak içindeki istenmeyen malzemelerin ayıklanabilmesi için eleme işlemine tabii tutulmaktadır.
Kumlu Kırmızı Killi Toprak
Karabastı Kırmızı Yağlı Toprak
2. Yoğurma
Elenen toprak çamur havuzuna alındıktan sonra içerisine su katılmaktadır. Suyun, toprağın tüm katmanlarına işlemesi için yaklaşık 2 gün havuzda bekleyen çamurun kıvamına gelebilmesi adına küreklerle karıştırılmakta ve özleşmesi için çiğnenmektedir. Kıvama gelen çamurun üzeri naylonla örtüldükten sonra usta kullanacağı kadarını tezgâhın üzerine alır ve yeniden yoğurarak kıvamını artırır. Güzel yoğurmadan hazırlanan çamurdan yapılan bardak çamuru, şekil verme sırasında ustanın elinde yırtılabilmektedir.
3. Şekillendirme / İşleme
Usta yapacağı bardağın ebatına göre yaklaşık 1 kg çamurdan 1 bardak çıkacak şekilde göz kararı çamuru alarak çömlekçi çarkının silindiri üzerine yerleştirmektedir. Eliyle ilk şekil verme işlemini tamamladıktan sonra alt kısımlarını düzleştirmek için ceviz ya da gürgenden yapılmış orta kısmı parmak girecek büyüklükte deliği olan tarak kullanmaktadır. Boyun kısmı daha hassas olduğu için bu kısımda ağaçtan yapılmış tarak yerine deri kösele ile şekillendirme işlemini yapmaktadır. Bardağın üzerine şekil vermek içinse gövdesi ahşap, ucu metal dişli cam kesme aletini andıran bir cisim kullanmaktadır.
Yüzük
Deri kösele ile şekillendirme
Tarakla şekillendirme
Arzuya göre desen de işlenen (sağda) bardağın şekillendirilme işlemi bittikten sonra ise çelik saz teli yardımı ile bardağın alt kısmını çarkın hemen üstünden keserek çömlekçi tezgâhının üstüne almaktadır. Bardağın üretiminden sonra sırasıyla suyun akabilmesini sağlayabilecek bir emzik/yüzük hazırlanarak bardağa monte edilmektedir. İsteğe göre ise bardağa tek ya da çift kulp takıldığı da görülmektedir.
Saz teli ile kesme
Kesilmiş, ülüklü ve düz bardaklar
Ürünün sertleşmesi ve kullanıma uygun hale gelmesi için son aşama pişirme işlemidir. Üretilen bardaklar birkaç gün uygun ortamda dinlendirildikten sonra bardak damları olarak nitelendirilen fırınların olduğu yere taşınmaktadır. Bardaklar fırına belirli aralıklarla dizilmektedir. Fırının yakımında çırasız odunlar kullanılmaktadır. Fırınlar 3- 4 saatte yavaş yavaş yakılarak ısıtılır, ateş fırın ağzında yakılır, kor haline geldikçe içeri itilir. İlerleyen saatlerde reçineli odunda eklenerek yanma hızlandırılır. Usta, ateşin yanmasının üzerinden 13-14 saat geçtikten sonra bardakların pişip pişmediğini anlayabilmek için fırının üst kısmında kabukların bulunduğu yere yakın olan ayak basma yerine çıkarak fırının açık olan kısmında ağzına su alarak fırına doğru püskürtür.
Suyun değdiği yerden “pas pas” diye bir sesin geldiği iyice anlaşılınca bardakların pişmeye başladığı da anlaşılır. Bunun üzerine usta fırının ocağına 4 yük çalı atılmaktadır. Bu çalılar 2 saat kadar yandıktan sonra yukarıya çıkılıp yeniden kontrol sağlanır. En üst katmana kapatılmış olan kırık bardaklar aynı gökyüzünün kızılımsı rengine büründüğü zaman bardağın piştiği anlaşılmaktadır. Fırınlardaki yaklaşık 3 günlük yoğun bir emeğin sonucunda hazırlanan bu bardaklar kullanıma hazır hale gelmektedir.